W ostatnich miesiącach polski rynek kredytów mieszkaniowych doświadcza istotnych zmian. Choć wartość udzielonych kredytów spada, Polacy decydują się na wyższe kwoty zobowiązań.
Według danych Biura Informacji Kredytowej (BIK), we wrześniu 2024 roku wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych wyniosła 6,427 mld zł, co stanowi spadek o 9,3 proc. w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku.
Spadek liczby udzielanych kredytów mieszkaniowych
Liczba udzielonych kredytów mieszkaniowych we wrześniu zmniejszyła się o 14,6 proc. rok do roku, osiągając poziom 15,3 tys. kredytów. Jest to kontynuacja trendu obserwowanego w poprzednich miesiącach. Niemniej jednak, w ujęciu miesięcznym, w porównaniu z sierpniem 2024 roku, zanotowano niewielki wzrost liczby udzielonych kredytów o 2,7 proc.
Wyższe kwoty kredytów – średnia przekracza 420 tys. zł
Mimo spadku liczby udzielanych kredytów, średnia kwota kredytu mieszkaniowego wzrosła. We wrześniu 2024 roku wyniosła ona 420,2 tys. zł, co stanowi wzrost o 6,3 proc. w porównaniu z wrześniem 2023 roku. Wzrost ten jest związany z utrzymującymi się wysokimi cenami nieruchomości na rynku pierwotnym i wtórnym. Rosnące ceny mieszkań zmuszają potencjalnych nabywców do zaciągania wyższych kwot kredytów, aby sfinansować zakup wymarzonego lokum.
Wpływ programu “Bezpieczny Kredyt 2 proc.” na rynek
Znaczący wpływ na tegoroczne wyniki ma rządowy program “Bezpieczny Kredyt 2 proc.”. Według analiz BIK, w okresie styczeń–wrzesień 2024 roku, kredyty udzielone w ramach tego programu stanowiły 13,6 mld zł. Gdyby nie uwzględniać tej kwoty, wartość akcji kredytowej w tym okresie wyniosłaby 52,8 mld zł, co oznaczałoby wzrost o 47,5 proc. w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Program ten umożliwił wielu Polakom zaciągnięcie kredytu na korzystniejszych warunkach, co wpłynęło na dynamikę całego rynku kredytowego.
Zróżnicowana sytuacja na rynku kredytowym
Oprócz kredytów mieszkaniowych, we wrześniu 2024 roku zauważono różnorodne tendencje w innych segmentach rynku kredytowego. Banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów gotówkowych – liczba tych kredytów wzrosła o 19,2 proc. rok do roku, a ich wartość zwiększyła się o 33,2 proc. W przypadku kredytów ratalnych odnotowano wzrost liczby udzielonych kredytów o 1,6 proc., a ich wartość wzrosła o 6,1 proc. Natomiast liczba wydanych kart kredytowych zwiększyła się o 3,8 proc., a wartość przyznanych limitów wzrosła o 21,7 proc.
Analiza kredytów ratalnych
W okresie styczeń–wrzesień 2024 roku liczba udzielonych kredytów ratalnych wzrosła o 53,2 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2023 roku, osiągając poziom kilkuset tysięcy umów. Jednak wartość tych kredytów zwiększyła się jedynie o 21,6 proc. Prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK, tłumaczy ten fenomen dominacją kredytów na niskie kwoty. Często są one związane z odroczonymi płatnościami (BNPL), które po upływie okresu bezodsetkowego są przekształcane w kredyty ratalne i włączane do portfela banków.
Kredyty gotówkowe – rosnąca średnia kwota
Kredyty gotówkowe również odnotowały znaczący wzrost. Od początku 2024 roku liczba udzielonych kredytów gotówkowych wzrosła o 12,3 proc., a ich wartość o 25,8 proc. Średnia kwota kredytu gotówkowego we wrześniu 2024 roku wyniosła 25 818 zł, co stanowi wzrost o 11,7 proc. w porównaniu z wrześniem 2023 roku. Rosnąca średnia kwota kredytu gotówkowego może być wynikiem rosnących potrzeb konsumpcyjnych Polaków, wysokiej inflacji oraz większej dostępności kredytów na wyższe kwoty dzięki poprawie zdolności kredytowej.
Kredyty mieszkaniowe – stabilizacja pomimo wyzwań
Pomimo braku nowych programów wsparcia w 2024 roku, rynek kredytów mieszkaniowych wykazuje oznaki stabilizacji. W porównaniu z sierpniem 2024 roku, we wrześniu odnotowano wzrost liczby udzielonych kredytów mieszkaniowych o 2,7 proc. oraz wzrost ich wartości o 2,2 proc. Jednak w ujęciu rocznym liczba udzielonych kredytów spadła o 14,6 proc., a ich wartość zmniejszyła się o 9,3 proc.
Czynniki wpływające na rynek kredytów mieszkaniowych
Prof. Waldemar Rogowski wskazuje na trzy główne czynniki wpływające na obecną sytuację na rynku kredytów mieszkaniowych:
1. Wpływ programu “Bezpieczny Kredyt 2 proc.”: Znaczna część tegorocznej akcji kredytowej to efekt realizacji wniosków złożonych w ramach tego programu w poprzednim roku.
2. Efekt niskiej bazy: Pierwsza połowa 2023 roku charakteryzowała się niską akcją kredytową z powodu wysokich stóp procentowych i oczekiwania na programy wsparcia, co wpływa na dynamikę wzrostu w 2024 roku.
3. Poprawa zdolności kredytowej: Rosnące wynagrodzenia oraz stabilizacja stóp procentowych przyczyniają się do poprawy zdolności kredytowej Polaków, umożliwiając im zaciąganie wyższych kwot kredytów.
Prognozy na przyszłość
Eksperci przewidują, że w kolejnych miesiącach możemy obserwować dalsze spadki w liczbie i wartości udzielanych kredytów mieszkaniowych w ujęciu rocznym. Jest to spowodowane wysoką bazą z poprzedniego roku oraz brakiem nowych programów wsparcia. Niemniej jednak, poprawa sytuacji gospodarczej, wzrost wynagrodzeń oraz stabilizacja na rynku mogą sprzyjać utrzymaniu pozytywnych trendów w dłuższej perspektywie.
Ryzyko kredytowe pozostaje na bezpiecznym poziomie
BIK podkreśla, że wszystkie Indeksy Jakości kredytów bankowych wskazują na bezpieczny poziom ryzyka kredytowego. We wrześniu 2024 roku odnotowano poprawę w ujęciu rocznym wszystkich czterech Indeksów Jakości kredytów: gotówkowych, ratalnych, kart kredytowych i mieszkaniowych. Lepsza jakość spłat kredytów jest efektem rosnących wynagrodzeń kredytobiorców, stabilizacji oprocentowania oraz ostrożniejszej polityki kredytowej banków.
Wpływ wakacji kredytowych
Do końca września 2024 roku z wakacji kredytowych na nowych warunkach, obowiązujących od 1 czerwca 2024 roku, skorzystało 195 tys. osób. Dotyczyło to 116 tys. kredytów mieszkaniowych na łączną kwotę 34 mld zł. Wakacje kredytowe pozwalają kredytobiorcom na odroczenie spłaty rat, co może wpływać na ich zdolność do terminowej obsługi zobowiązań w przyszłości.
Karty kredytowe – umiarkowany wzrost
We wrześniu 2024 roku banki wydały o 3,8 proc. więcej kart kredytowych niż rok wcześniej. Wartość przyznanych limitów na kartach kredytowych wzrosła o 21,7 proc. Średni limit na nowo wydanej karcie kredytowej wyniósł 9 477 zł, co stanowi wzrost o 17,3 proc. w porównaniu z wrześniem 2023 roku. Rosnąca popularność kart kredytowych i wyższe przyznawane limity mogą świadczyć o rosnącym zaufaniu banków do klientów oraz o zwiększonym zapotrzebowaniu na elastyczne formy finansowania.
Kredyty konsumpcyjne – spadek liczby, wzrost wartości
W segmencie kredytów konsumpcyjnych, obejmujących kredyty gotówkowe i ratalne, odnotowano spadek liczby udzielonych kredytów o 2,8 proc. w porównaniu z sierpniem 2024 roku. Jednak wartość udzielonych kredytów wzrosła o 0,4 proc. w tym samym okresie. Średnia wartość kredytu konsumpcyjnego we wrześniu 2024 roku wyniosła 8 683 zł, co oznacza wzrost o 6,9 proc. rok do roku.
Wnioski i podsumowanie
Obecna sytuacja na rynku kredytowym w Polsce jest złożona. Z jednej strony, spada liczba udzielanych kredytów mieszkaniowych, z drugiej zaś, Polacy zaciągają wyższe kwoty zobowiązań. Wpływ na to mają utrzymujące się wysokie ceny nieruchomości oraz poprawa zdolności kredytowej wynikająca z rosnących wynagrodzeń i stabilizacji stóp procentowych.
Programy rządowe, takie jak “Bezpieczny Kredyt 2 proc.”, znacząco wpłynęły na dynamikę rynku, jednak ich efekt może być krótkotrwały. W najbliższych miesiącach kluczowe będzie obserwowanie zmian w gospodarce, inflacji oraz polityce monetarnej, które będą determinować dostępność i atrakcyjność kredytów dla Polaków.
Mimo wyzwań, ryzyko kredytowe pozostaje na bezpiecznym poziomie, a banki zachowują ostrożność w swojej polityce kredytowej. Stabilizacja rynku kredytowego będzie zależała od wielu czynników, w tym od dalszego wzrostu gospodarczego, sytuacji na rynku pracy oraz ewentualnych nowych inicjatyw wspierających kredytobiorców.
